Zielona komnata legnickiego zamku, polichromie Dziewięciu Bohaterów, miejsce zgromadzeń rycerskiego zakonu „Rudenband”.

Romański zamek legnicki powstał za sprawą księcia Bolesława I Wysokiego w końcu XII wieku, był pierwszą murowaną warownią na ziemiach polskich. W 1241 r. zamek i miasto obroniły się przed słynnym najazdem tatarskim, podczas którego zginął książę Henryk Pobożny. Książę Ludwik II Brzeski zainspirowany sztuką francuską sprowadził na Śląsk architekta z Saint – Denis, ten zaś w roku 1416 rozpoczął pierwszą znaczącą rozbudowę zamku i wprowadził nowy wystrój malarski nawiązujący do etosu rycerskiego.

wieża jadwigi

wieża św. Jadwigi

Obie cylindryczne wieże zostały znacząco podwyższone i zyskały obecny wygląd z machikułami, gankiem balustradowym, hełmami w typie zamków francuskich. Wysoko na wieży św. Jadwigi znajduje się komnata zwana Zieloną, sala spotkań rycerskiego zakonu „Rudenband” ( prof. Aleksander Jankowski ), założonego przez Ludwika II Brzeskiego 7 sierpnia 1413 r. Pod wieloma względami do legnickiej podobna jest, okrągła komnata, umieszczona w wieży królewskiego zamku Windsor. Urządzona specjalnie jako miejsce uroczystych zgromadzeń Bractwa Okrągłego Stołu Rycerzy Artura, założonego przez króla Anglii, Edwarda III w 1348 roku.

Koncepcja zrealizowania na szczycie wieży komnaty ma swoje źródło w arturiańskiej legendzie o komnacie na szczycie zamku Karbonek, gdzie przechowywane były największe świętości królestwa Logres – Święty Graal i Święta Włócznia.

Na glifach otworów okiennych zielonej komnaty powstał cykl „Dziewięciu Bohaterów” – według średniowiecznego toposu trzy triady historycznych, biblijnych i legendarnych postaci będącymi ideałem średniowiecznego rycerstwa, reprezentujących pogaństwo, judaizm i chrześcijaństwo. Znajomość ich życia i świadomość ich męstwa były dla rekrutów jednym z punktów wyjścia przy ocenie aspirujących na rycerza. Dziewięciu Bohaterów tworzą trzy triady:

  1. pogańską reprezentują trzej antyczni herosi: mistyczny Hektor, król Macedonii i Grecji Aleksander Macedoński oraz rzymski dyktator Juliusz Cezar;
  2. triadę żydowską tworzą Izraelici: sędzia Jozue, król Dawid i Juda Machabeusz;
  3. triadę chrześcijańską tworzą: legendarny Król Artur, cesarz Karol Wielki i przywódca I krucjaty Gotfryd z Bullion. Wśród bujnej roślinności z różnymi formami kwiatów i pąków; motywy figuralne identyfikowane banderolami inskrypcyjnymi przedstawiają wyżej wymienionych Bohaterów.

Postaci Dziewięciu Bohaterów były silnymi osobistościami oraz przykładami idealnego rycerza i wojownika. Oprócz Hektora i króla Artura są to zwycięzcy, każdy z nich ma rodowód rycerski. Bohaterów ukazywano zawsze razem w celu manifestowania rycerskich cnót, których wymiar był ponadczasowy i uniwersalny. Dziesiąta postać przedstawia Dytryka z Bernu – fikcyjny bohater przedstawiany w wielu niemieckich średniowiecznych podaniach, w których ukazywany bywa zawsze jako mądry człowiek.

Tematyka Dziewięciu bohaterów pojawia się głównie w rzeźbie i malarstwie gotyckim na terenie Europy Zachodniej, głównie we Francji i Rzeszy Niemieckiej. Figury w Sali Hanzeatyckiej ratusza w Kolonii oraz „Piękna Studnia” usytuowane na rynku w Norymberdze, datowane są na trzecią ćwierć XIV wieku. Fresk „I Nove Prodi” we włoskim zamku Saluzzo wykonano około 1420 roku.

Źródła koncepcji odwołującej się do idei „Dziewięciu Bohaterów” wynikają z tradycji zgromadzeń na zamku rycerskiego zakonu Rudenband. Tradycja rycerska była szczególnie bliska księciu Ludwikowi II, który razem z królem Władysławem II Jagiełło jako pierwsi władcy z ziem polskich zostali przyjęci do Zakonu Smoka. Legnicki książę 20 lat spędził w orszaku cesarza Zygmunta Luksemburskiego przebywając na dworach europejskich władców, był świadkiem wystawnych przyjęć i wspaniałych turniejów rycerskich. Uczestniczył w wyprawie do Ziemi Świętej, w trakcie której dostał się do niewoli. Poznał historię etosu rycerstwa europejskiego, która wywarła wpływ również na jego następców (Fryderyk II – wyprawa do Ziemi Świętej, Jerzy IV Wilhelm – założyciel Zakonu Złotego Jelenia).

Treść ideowa dekoracji malarskiej zielonej komnaty wykonanej u schyłku średniowiecza świadczy o ciągle żywej na Śląsku tradycji kultury rycerskiej.

Przyrzeczenie rycerza: „Bądź bez lęku w obliczu nieprzyjaciela, bądź mężny i prawy, by podobać się Bogu, mów prawdę, szanuj kobiety i nie krzywdź nikogo